Heb jij veel last van stress? Dat is niet zo mooi. Wist je bijvoorbeeld dat veel stress invloed heeft op je hormonen? Met alle gevolgen van dien…
Hormonen
Hormonen zijn stofjes die lichaamscellen opdrachten geven om ons lichaam in balans te houden. Ze zorgen dat de systemen werken of niet. Systemen zoals slapen, overleven, vechten vluchtreactie, voortplanting, gevoel, temperatuur, libido, vetopslag, verbranding, trek hebben in zoet, vet of zout en nog veel meer.
De hormonen die de meeste mensen wel kennen zijn insuline, oestrogeen, progesteron, testosteron, schildklierhormoon, het stresshormoon cortisol, honger- en verzadigingshormoon ghreline en leptine en melatonine, ons slaaphormoon. We hebben er nog veel meer maar dit zijn wel de meest bekende.
Onze hormonen werken het beste als ze in balans zijn. Om dat te bereiken werken de hormonen samen. Dat betekent dus ook dat als er 1 hormoon uit balans is, dit veel effect heeft op het geheel. Denk aan een orkest waar 1 viool vals speelt, dan klinkt het geheel niet goed. Sommigen worden meteen beïnvloed en raken uit balans. Sommigen houden het iets langer vol, maar gaan nog meer hun best doen, en gaan na verloop van tijd ook minder goed spelen. Maar stel dat de grote trom die de maat aangeeft het niet goed doet, dan raakt het geheel eerder uit balans.
Stresshormonen
Stresshormonen, denk aan cortisol, adrenaline en noradrenaline. Bij chronische stress hebben we verhoogde levels van cortisol. Fijn dat we dit hormoon hebben het houdt ons alert maakt ons in de ochtend wakker. Ook maakt het de hormoonbalans weer stabiel na bv een directe stressreactie met veel adrenaline. Maar als het stresshormoon cortisol chronisch verhoogd is, dan beïnvloedt het de balans met veel andere hormonen, de andere orkestleden.
Verschillende soorten stress
Vaak denkt men dat stress alleen ontstaat door een slechte relatie of een te hoge werkdruk, maar er zijn veel meer soorten stress. De reactie in ons lijf is altijd hetzelfde. Het maakt voor ons lijf niet uit welke soort stress het is. De reactie is vechten, vluchten of bevriezen. Maar er bestaat ook stress die veroorzaakt wordt door slechte voeding. Het lichaam raakt ondervoed, en ja, dit gebeurt ook bij dikke mensen…
Chronisch verhoogde cortisol beïnvloedt hormonen zoals insuline, slaaphormoon melatonine, schildklierhormonen, oestrogeen en progesteron bijvoorbeeld. Met als gevolg: voedselintolerantie – infectie- ziekte- pijn – files -schommelend bloedsuiker spiegel- slaaptekort enz.
Cortisol en de invloed op insuline
Wanneer je stress ervaart, ongeacht de oorzaak, gaat je lichaam in de stressreactie. Dit doet je lijf om je te helpen goed te reageren op een mogelijk gevaar, de zogenaamde ‘fight or flight’-reactie. Deze hormonen zorgen er onder andere voor dat je hartslag en ademhaling sneller worden. Ook stuurt het extra glucose naar het bloed om energie beschikbaar te maken voor de spieren. Hierdoor heb je een verhoogde bloedsuikerspiegel en bloedsuikerschommelingen. Dit is ook gelijk één van de redenen dat het lastig afvallen is wanneer je veel last van stress hebt.
Cortisol invloed op slaaphormoon melatonine
Cortisol maakt ons in de ochtend wakker en zakt gedurende de dag. Melatonine verhoogt in de avonduren. Wanneer je stresshormoon cortisol verhoogd blijft kan de melatonine niet goed zijn werk doen. Het gevolg hiervan is dat je in de ochtend moe wakker wordt en in de avond niet kunt slapen.
Cortisol invloed op de schildklier
Stress belemmert de aansturing (hypothalamus en hypofyse) vanuit de hersenen. De aanmaak en werking van stress gaat voor de werking en aanmaak van schildklierhormonen. Stress is dus dominant. Er komen ontstekingscytokines vrij bij stress die de productie van het schildklier stimulerend hormoon TSH onderdrukken en verhinderen de omzetting van schildklierhormoon T4 naar T3, en meer toename van reserve T3. Kortom dit verstoort de werking van de schildklier.
Beiden, zowel het stressmechanisme als de schildklier, hebben ook tyrosine nodig. Ook hierbij is stress dominant, en krijgt voorrang bij het gebruik van tyrosine.
De schildklier heeft ook progesteron nodig. Het stresshormoon cortisol wordt gemaakt uit progesteron. Is er veel stress “pikt” het de progesteron en krijgt de schildklier minder. Het gevolg? Een mindere schildklier werking.
Cortisol en de invloed op oestrogeen
Stresshormoon beïnvloedt de werking van de lever waardoor deze minder oestrogeen kan afbreken. Hierdoor komt er meer oestrogeen in ons lijf en bestaat er een grotere kans op disbalans oestrogeen/progesteron.
Stress -> verhoogd oestrogeen -> verminderde schildklier werking
De verhoogde oestrogeen verhoogt weer het transporteiwit die het schildklierhormoon moet transporteren. Bij te veel transporteiwit waar schildklierhormoon aan vast zit heb je te weinig vrij schildklierhormoon. En vrij schildklierhormoon heb je juist nodig om de cellen te activeren.
Doen
Minder stress meer balans door:
- Voldoende slapen: op tijd blauw licht uit, regelmaat, op tijd naar bed, zorg voor een “leeg” hoofd.
- Gezonde voeding: voeding die bij jou past (intoleranties aanpakken), weglaten van voeding die je moe maakt.
- Bewegen: doe iets wat bij jou past.
- Drink voldoende water: 30 ml per kilo.
- Ontspannen: wat past bij jou om te ontspannen en maak daar tijd voor.
- Doe eens vaker even helemaal niets: zeg eens vaker nee tegen een ander en ja tegen jezelf.
- Begeleiding: laat je begeleiden naar een gezonde leefstijl. Doe het stap voor stap.